Eş koruma, Kıskançlık ve Tecavüz Teorileri (Evrimsel Psikoloji)

Eş koruma, Kıskançlık ve Tecavüz Teorileri (Evrimsel Psikoloji)

Kıskançık ve eş koruma bilinçli bir tavır değildir, evrimsel bir adaptasyondur. Bir erkek şöyle düşünmez: “Rakip erkek benim gelecekteki genetik aktarımımı tehlikeye sokuyor, bu yüzden delirmeliyim!” Onun yerine kıskançlık aktive olur ve belli davranışlar sergilenir. Özetle başarılı bir eş koruma süreci bilinçli değildir. İlgili videosunu da yapmıştık.

Erkek için riskleri nelerdir?

Eş korumayı gerçekleştiremeyen erkekler genetik olarak gavat olma tehlikesi taşır. Başkasının çocuğunu yetiştirebilir, kaynak kaybeder. Toplumsal olarak bunun duyulması sosyal itibarı düşürür. Gelecekte de eşinin çalınmasını kolaylaştırır. Yine diğer kadınlar bunu duyarsa erkeğin eşe ulaşımı zorlaşabilir. Eski karısı intikam amaçlı yanlış bilgiler yayabilir. İlgisiz bir anneyse çocuğu annesiz yetişebilir. Her ne kadar kadınlara tek anne olma özendirilse ve feminen düzenle cesaretlendiriliyor olsalar da erkekler bunu istemez çünkü erkeğin yapısı bebek bakımına uygun değildir. Baba sevgisi olsa da anne kadar yüksek oksitosin sağlayamaz ve erkek bunu bilir. Annenin de çocuk bakımını üstlenmesini ister. Sonuçta çocuklar anne ve babalarıyla birlikte büyümelidir. Eğer anne sorunluysa, hipergamik dürtülerini kaybettiyse babanın da yaşamını kötü etkileyecektir.

Kadın içinse; genetik bir kayıp yoktur çünkü bebeğin annesi olduğunu bilir. Kadınlar genellikle kaynak, bakım, güven, koruyuculuk ve sağlayıcılık desteğini kaybeder. Cinsel hastalık kapabilir. İtibarları azalabilir. Bazıları gizli bir kusur olduğunu düşündüğü için daha az arzulanır çünkü çevresi bu erkeği kaybettiğine göre sorunlu bir kadın diye düşünür. Ayrıca unutmayın 40 yaşında bir erkeğin ve kadının değeri farklıdır. Örneğin statülü bir erkekse görenler o erkeğin yaşamına gıpta eder, kadınlara ise değerli bir erkeği elde edememiş olarak bakarlar çünkü doğurganlık zamanı geçmiştir.

Bir çalışmaya katılan deneklerde erkeklerin %60’ı, kadınların %53’ü çiftlerin uzun süreli ilişkisinde karşı cinsi baştan çıkarttığını belirtmiştir. Çoğunluğu başarısız olmuştur. Kısa süreli ilişkide ise kadınların oranı %38’ e düşerken erkeklerin oranı aynı kalır. Özetle kadınlar kısa süreli ilişkide karşı tarafı baştan çıkartmayı evrimsel adaptasyon nedeniyle genelde tercih etmez. Erkeklerin oranı yüksektir çünkü buldukları her fırsatı değerlendirirler, özellikle tanıdık çiftler bu konuda daha kolay avlardır. 

Çiftlerin %90’a yakını ise başka birilerinin kendi sevgililerini kısa ve uzun süreli ilişkide çalmaya çalıştığını rapor etmiştir. Yaklaşık 1/3’ü ise karşı tarafın başarılı olduğunu belirtmiştir ve fark edilmeyen kişilerdir. İnsan ilişkilerinde eş çalma bilinen ve popüler bir stratejidir. Bu nedenle eş koruma da buna paralel evrimleşmiştir. Sonuçları şöyle özetlenebilir:

1. Eş korumanın temel mekanizması kıskançlıktır. Cinsel sadakatsizliğin sinyallenmesiyle tetiklenir.
2. Kadınlar erkeğin duygusal yatırım yapmasından, erkekse cinsel olarak aldatılmaktan daha çok etkilenir.
3. 234 kişi %63 erkek, %13 kadın cinsel aldatmadan üzüleceğini söylemiştir.
4. 511 kişiyle yapılan çalışmada erkeklerin %60’ı cinsel, kadınların %17si cinsel aldatmaya üzüleceğini belirtmiştir. Üstteki çalışmayla paraleldir.
5. Kalp hızı, vücut sıcaklığı ölçümlerinde erkekler cinsel aldatmaya çok daha fazla tepki vermiştir.
6. Soru: A-Sex mi, B-Bağlılık mı sizi üzer sorusuna kadınlar duygusal bağlanmayı daha zor affederim demiştir. Boşanma istatistiklerine göre erkekler cinsel sadakatsizlik yüzünden daha fazla dava açar. Kadınlarsa İşviçre Hollanda gibi liberal ülkelerden Çin ve Kore’e kadar ülkelerde kadın için ayrılma nedeni cinsel sadakatsizlik değildir, daha çok şiddettir.

Erkek ve kadınlar rakiplerinde neyi stres verici bulur?

Erkekler; finansal yapı, iyi iş ve fiziksel gücü endişe edici bulurken kadınlar rakibinin daha seksi bir olmasını endişe edici bulmaktadır. Şu unutulmamalıdır ki erkekler için kadının üreme göstergeleri daha önemlidir. Ekonomik güçse kadınlar için daha önemlidir. 37 kültürle 10047 kişiyle yapılan çalışmada farklı araştırmacılar aynı bulgulara ulaşmıştır.

Bilişsel Önyargılar ve Duygusal Bilgelik

Belirsiz bir dünyada karşı tarafın ne hissettiğini anlayamayız, örneğin bana baktı, gülümsedi ne anlama geliyor? Diye düşünürüz. Bir çalışmada drama öğrencisinin prof.uyla yaptığı cilveli kayıtta taraflara ne anlıyorsunuz, sizce kadının niyeti nedir diye sorulduğunda; erkekler flört ettiğini, kadınlar arkadaşça olduğunu belirtmiştir. Bu bile 2 tarafın cinsel stratejisinin ne kadar farklı olduğunu gösterir. Erkek her fırsatı değerlendirmek ister çünkü sperm yaymak önemlidir.

Hasar Yönetim Teorisi

Örneğin yangın alarımını yanlış bir uyarı da verse herkes ciddiye alır çünkü sonunda hayatınız söz konusudur. İlişkilerde de böyledir, bir erkek cinsel üreme ihtimallerini her zaman sahte de olsa ciddiye alır, yani ön yargılı davranır. Kıskançlıkta da böyledir, aldatma ihtimalini değerlendirmek sizi aldatılmaktan korur.

Bir çalışmada kadınların %45’i partnerlerini sadık bulmuş, %41’i sadık bulmamış, %14’ü emin değilmiş. Erkekler için bu oradan %36, %28 ve %36 olarak bulunmuş. Yani erkekler daha az emin ve teoriye uygun hareket etmektedir, Başka bir ifadeyle hatayı minimuma indirmeye çalışırlar. Özellikle bu ön yargının ilişkide “cinsellik azaldığında” ortaya çıktığı gösterilmiştir.

Koku da bir paramatre olabilir. Alınan farklı bir koku ihanetin sinyali olabilir. Kadınlar bu konuda daha hassastır.

Davranışsal Taktikler

Araştırmacalar eş koruma davranışları içerisinde genellikle:

Beklenmedik zamanda görüşme, arkdaşları tarafından kontrol edilme. Karşı tarafa vurma vs. Eşi gizleme (Yanında götürmeme) gibi davranışlar gösterdiğini bulmuşlardır. Tehdit etme, diğerlerini aşağılama, kendi ceketini giydirme, devamlı elinden tutma da gösterilen diğer davranışsal tavırlardır.

Eş koruma herkese uygulanmaz, eşin değer olması gerekir. Eğer gevşeme olursa risk artar. Örneğin 107 yeni evli çiftle yapılan çalışmada kadının gençliği arttıkça eş korumanın şiddeti artmaktadır. Yani hiçbir erkek tek gecelik takıldığı bir kadına eş koruma geliştirmez. Hatta çalışmalara göre uzun süreli ilişkilerde erkekler kadının geçmişini önemserken, kısa süreli ilişkide bol erkekle olmasını o kadına rahat cinsellik alabildikleri için tercih ederler. Bu da evrimsel bir adaptasyondur çünkü birinde çocuk bakımı ve birlikte yaşamak kadının güvenilir olmasını da gerektirir.

Kadınlar ne yapar?

Kadınların eş korumasında gençlik gösterge değildir. Daha çok o erkeğin hiyerarşideki statüsü önem kazanır. Böyle erkeklere karşı kadınlar daha seksi görünmeye çalışır, duygusal olarak strese girer. O erkeğe karşı köle davranışları geliştirirler. Kadınlar genelde;

1. Erkeğin yanında sıkıca durur, ayrılmaz.
2. Ayrılmakta tehdit eder.
3. Kendini daha çekici hale getirir.
4. Mutlu etmek için ne isterse yapacağını söyler.
5. Evlenmek ve yüzük ister.

Kıskançlık ve çıktısı olan davranışlar “aldatma ihtimaline karşı” gelişmiştir.

%50’si bağlıyken kıskandırırken, %26sı bağlı değilse kasıtlı kıskandırırım demiştir. Yani kadınların sevdikleri erkeği daha fazla kıskandırdıkları bulunmuştur.

Kıskançık Neden Engellenmeye Çalışılıyor?

Günümüzde kıskançlık aşağılanır, küçültülür, engellenmeye çalışılır. Bunun temel nedeni tarafların cinsel stratejilerinin çatışmasıdır. Erkeğin cinselliği atfettiği haklı neden kıskançlığı ve davranışsal çıktılarını körükler. Bu yüzden kontrolsüz erkeklerce cinayetler işlenir ve şiddet gösterilir. Kadın cinayetlerinin yarısına yakını batı kültürleri dahil kıskançlık temellidir. Feminizmin yükselmesiyle birlikte bu dürtü erkeklerden silinmeye çalışılmaktadır. Tabii bunun negatif çıktıları mevcuttur ve en çok normal erkekleri etkiler. Örneğin azalan kıskançlıkla eş koruma azalır, açık ilişki, c.kold olayları daha kolay erotikleştirilir. Bu da kadınların içsel olarak erkeklere duyduğu arzuyu azaltır, yine bu durum sağlıksız nesillere neden olabilir. Şu unutulmamalıdır kıskançlık bir dürtüdür ve sizi aldatılmaktan korur ama bunun davranışsal tepkileri zararlı olabilir. Törpülenmesi gereken davranışsal tepkileridir.

Tecavüz teorileri de eş koruma ile bağlantılı mıdır?

Öncelikle anlatılanların bu durumu olumlamadığının iyi anlaşılması gerekmektedir. Sadece araştırmalar aktarılacaktır.

Yapılan çalışmalara göre evli ve sevgilisi olan kadınlar daha az tecavüze uğrar fakat bunun nedeni bekar kadınların daha tehlikeli ve riskli ortamlarda bulunması olduğu belirtilmiştir. yine 18-36 yaş aralığında tecavüz oranları en yüksek değerdedir çünkü bu kadınlar üremeye yatkındır. Talmud gibi dini kitaplarda ve hatta İslam’da savaş esirleri üzerinde erkeklerin hak sahibi oldğu belirtilir.

Anlattığımız gibi tarafların cinsel stratejileri çatışır, kadınlar tecavüze uğramamak için erkeklerin kıskançlık duygularının törpülenmesini ister fakat kıskançlık azaldıkça kadınlar sevgili/evli kadınlar bile daha rahat gece çıkar, evrimsel olarak daha az korkar fakat tecavüze de daha fazla uğrama tehlikesi yaşar.

Bu saldırıların çoğunluğu yabancılardan gelmediği de bulunmuştur. Çoğunlukla da flört aşamasında alkollü ortamda istemeden sevişen kadınlardan ve evlilik içi ilişkilerden şikayet alınmaktadır. Hatta kürtaj tartışmalarında kadınlar “tecavüz mağdurları tezini” öne attıklarında bunun %1 olduğunu belirtmezler. Yani %99’u farkında hamilelik sürecidir. Bazı çalışmalar üreme başarısı ile ilgi kurmaya çalışmış fakat tekrarlanabilir çalışmalar olmadan doğrulanamayacağı düşünülmüştür. Örneğin bir çalışmada %6.42si tecavüz, %3.1’i rızaya dayalı hamilelik olduğu bulunmuştur (Ref).

Kadınlarla yapılan araştırmalarda (yaklaşık %70’i) ovülasyon döneminde tehlikeli bölgelere (bar, dar sokaklar vs.) daha az girdikleri bulunmuştur fakat doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda tehlikeye yatkınlık daha yüksektir. Yani hap kullanmayan kadınlar döllenmeden kurtulacak şekilde bir adaptasyon geliştirmiştir. (Kişisel bir yorum olarak, barda tanıştığınız kadınların bu nedenle size soğuk olduğunu söyleyebiliriz çünkü arzu duydukları zaman dilimlerinde daha az geliyorlar.)

Erkeklere hiç risk yoksa kadına zorla sahip olur musunuz dediklerinde; erkeklerin %27’si tecavüz edebilirim demiştir. Korkunç bir oran olsa da erkeklerin çoğunluğu buna ahlaki nedenlerle karşı çıkar fakat evrim etikle çelişir. Yani evrimsel süreçte iyi, kötü, ahkak yoktur sadece başarılı ve başarısız üreme vardır. Bu nedenle içsel olarak bir bölüm erkek de olumlu bakmış olabilir. Yine bazı böceklerde tecavüzün standart bir üreme stratejisi olduğu bilinmektedir. Tecavüz teorileri içerisinde şu teori popülerdir:

1. Kadının isteksizliğe karşı gelişmiş bir savunmadır. Yani erkek aslında kadına cinsellik istediğini göstermek ister.
2. Kadının ayrımcı insafına kalmamadır. Yani sosyo-ekonomik nedenlerle farklı sınıfta olan bir kadın istemiyor diye kendi cinsel stratejisinden vazgeçmemedir. Üstte dediğimiz gibi bu teori genelde evrimin etikle çelişmesi üzerine inşa edilir.

Referanslar

1. D. Buss – Human Mate Guarding, Review Article, 2002
2. D. Buss – The Evolution Of Desire, Book. (Türkçe çevirisi mevcut.)